Bài gửi trên mạng mail của du học sinh tại USA, anh em thông cảm đọc bằng font chữ kiểu này nhé.
-----------------------------------
Vo~ DDi`nh Tua^'n, nha` ba'c ho.c go^'c Vie^.t ddu+o+.c to^n vinh
"Top 4" trong ca'c nha` ba'c ho.c Hoa Ky`
Co+ quan Thu+o+ng hie^.u va` pha't minh Hoa Ky` (USPTO - United States Patent and Trademark
Office) tru+.c thuo^.c Chi'nh phu? My~, vu+`a to^n vinh bo^'n nha` khoa ho.c My~, go^'c A' trong
ddo' co' nha` ba'c ho.c Vo~ DDi`nh Tua^'n, go^'c Vie^.t Nam. Trong mo^.t ba?n tho^ng ca'o chi'nh
thu+'c USPTO cho bie^'t: "Ca'c nha` khoa ho.c na`y dda~ co' nhu+~ng ddo'ng go'p to lo+'n va`o
tha`nh tu+.u cu?a khoa ho.c va` y khoa, nha^'t la` nhu+~ng pha't minh cu?a ho. dda~ giu'p nhu+~ng
be^.nh nha^n cho^'ng la.i no^~i ddau tuye^.t vo.ng cu?a con ngu+o+`i." Va`o nga`y 9-5-2002, nha^n
ky? nie^.m tha'ng truye^`n tho^'ng cu?a ca'c da^n to^.c thie^?u so^' Cha^u A' ta.i My~, ba` J.C.
Hayward - ngu+o+`i pha't ngo^n cu?a Co+ quan Pha't minh va` Thu+o+ng hie^.u Hoa Ky` - cho ra(`ng
nhu+~ng pha't minh cu?a Vo~ DDi`nh Tua^'n cu`ng ba nha` khoa ho.c thie^?u so^' kha'c dda~ go'p
pha^`n la`m cho nu+o+'c My~ tro+? tha`nh nu+o+'c co' ne^`n khoa ho.c ky~ thua^.t tie^n tie^'n
nha^'t tre^n the^' gio+'i.
DDie^`u dda'ng no'i la` trong ca? hai danh sa'ch ddu+o+.c vinh danh na(m 2002: danh sa'ch bo^'n
nha` khoa ho.c lo+'n go^'c da ma`u no'i chung dde^`u co' te^n Vo~ DDi`nh Tua^'n.
USPTO cu~ng pha't ha`nh mo^.t ba(ng video da`i 22 phu't ve^` nhu+~ng nha` ba'c ho.c lo+'n trong
li.ch su+? khoa ho.c Hoa Ky`. Mo+? dda^`u ba(ng video na`y la` nhu+~ng te^n tuo^?i nhu+ George
Washington Carver, Elijah McCoy, Jercy ]ulian, tie^'p dde^'n la` ta^.p trung gio+'i thie^.u bo^'n
nha` pha't minh lo+'n trong tho+`i dda.i hie^.n nay: Ivan Yaeger, ngu+o+`i sa'ng che^' ra bo^.
cha^n tay gia? ddo^.c dda'o ma` ngu+o+`i cu.t cha^n, tay mang va`o co' the^? la'i xe ma'y o+?
to^'c ddo^. cao nhu+ ngu+o+`i bi`nh thu+o+`ng; tie^'n si~ Ellen Ochoa, phi ha`nh gia nu+~ go^'c
Ta^y Ban Nha dda^`u tie^n, ddo^`ng ta'c gia? phu+o+ng pha'p ta^?y tie^'ng o^`n kho?i hi`nh a?nh;
Jame West, ddo^`ng pha't minh loa.i microphone cu+.c nha.y va` Vo~ DDi`nh Tua^'n, ta'c gia? cu?a
phu+o+ng pha'p nha^.n da.ng ca'c ho'a cha^'t ddo^.c ba(`ng a'nh sa'ng. Te^n o^ng na(`m trong danh
sa'ch bo^'n ngu+o+`i (ba ngu+o+`i kia go^'c Phi va` Nam My~) ma` ngu+o+`i pha't ngo^n cu?a USPTO,
J.C. Hayward cho ra(`ng "la` 4 pha't minh hie^.n dda.i dda~ ddo'ng go'p va`o vie^.c la`m thay
ddo^?i mo^.t the^' gio+'i dda^`y ba^'p be^nh ma` chu'ng ta ddang so^'ng".
Trong na(m 2002, ca'c tru+o+`ng tie^?u ho.c va` trung ho.c cu?a My~ dde^`u chie^'u cuo^'n video
ve^` nhu+~ng nha` khoa ho.c, trong ddo' co' tie^'n si~ Tua^'n, cho ca'c ho.c sinh xem nhu+ mo^.t
chu+o+ng tri`nh ngoa.i kho'a. Ba` Hayward no'i: "Chu? ye^'u dde^? the^' he^. tre? Hoa Ky` nho+'
dde^'n nhu+~ng nha` ba'c ho.c cu?a ca'c da^n to^.c va` ma`u da kha'c nhau dda~ co' nhu+~ng ddo'ng
go'p to lo+'n kho^ng nhu+~ng cho xu+' so+? Hoa Ky` ma` co`n cho toa`n the^' gio+'i.
Go'p pha^`n la`m gia?m no^~i ddau cu?a con ngu+o+`i
"Trong khi ddo', o^ng Tua^'n cho ra(`ng nhu+~ng nghie^n cu+'u cu?a o^ng chi? co' mu.c ddi'ch ddo+n
gia?n la` go'p pha^`n la`m gia?m nhu+~ng no^~i ddau cu?a con ngu+o+`i. "Ca'i kho' nha^'t ddo^'i
vo+'i be^.nh nan y nhu+ ung thu+ hay AIDS chi'nh la` pha't hie^.n ra no'", tie^'n si~ Tua^'n no'i.
O^ng Tua^'n dda~ ne^u mo^.t ta^'m gu+o+ng trong khoa ho.c vi` mu.c ddi'ch phu.c vu. nha^n loa.i.
O^ng la` mo^.t ngu+o+`i no'i na(ng nho? nhe. va` khie^m to^'n, nhu+ng nhu+~ng pha't minh cu?a o^ng
dda~ khie^'n kho ta`ng y khoa nga`y mo^.t lo+'n va` hu+~u i'ch. Nha` ba'c ho.c go^'c Hoa Flossie
Wong - Staal, cu`ng ddu+o+.c vinh danh trong na(m 2002, cho ra(`ng nhu+~ng phu+o+ng pha'p cha^?n
ddoa'n ba(`ng quang ho.c cu?a o^ng Tua^'n la` mo^.t nie^`m hy vo.ng cho nhu+~ng be^.nh nha^n ngo^.
ddo^.c va` ung thu+.
Vo~ DDi`nh Tua^'n sinh o+? Vie^.t Nam. Gio^'ng nhu+ nhie^`u nha` ba'c ho.c no^?i tie^'ng kha'c,
khi co`n nho? o^ng tu+. ta.o ra nhu+~ng ddo^` cho+i cho mi`nh. Nie^`m say me^ che^' ta.o kho^ng
nhu+~ng la` so+? thi'ch ma` co`n nhu+ mo^.t ba?n na(ng, luo^n thu'c dda^?y o^ng ho.c ta^.p va`
vu+o+n to+'i nhu+~ng cha^n tro+`i kha'm pha'.
Na(m 17 tuo^?i, tu+` Sa`i Go`n o^ng ddi Thu.y Si~ du ho.c. O^ng to^'t nghie^.p cu+? nha^n va^.t
ly' ta.i tru+o+`ng Ba'ch khoa Lie^n bang Lausanne (1971), va` bo^'n na(m sau o^ng ddu+o+.c trao
ba(`ng tie^'n si~ Ho'a Ly' Sinh (Biophysical Chemistry) ta.i Vie^.n Ky~ thua^.t Lie^n bang Zurich,
Thu.y Si~ sau khi nha^.n ba(`ng tie^'n si~, o^ng sang ddi.nh cu+ ta.i Hoa Ky`.
Ba(`ng pha't minh dda^`u tie^n cu?a Vo~ DDi`nh Tua^'n mang so^' 4674878 va` 4680165 na(m 1987 trao
cho sa'ng che^' 'Ba(ng da'n cu+'u sinh" la` mo^.t loa.i ba(ng ra^'t nho?, va` de^~ sa?n xua^'t
ha`ng loa.t, du`ng dde^? ga('n va`o a'o cu?a co^ng nha^n khi ho. la`m vie^.c trong nhu+~ng mo^i
tru+o+`ng co' nguy co+ cao, nha(`m ghi la.i ca'c tho^ng so^' cu?a loa.i cha^'t ddo^.c ha.i ma` ho.
bi. ma('c pha?i trong qua' tri`nh lao ddo^.ng. Chi? ca^`n 11 gia^y ngu+o+`i ta dda~ bie^'t mi`nh
bi. ngo^. ddo^.c o+? mu+'c ddo^. na`o va` chu+~a cha.y ngay ma` kho^ng ca^`n pha?i ddu+a va`o
be^.nh vie^.n, ro^`i pha?i to^'n thi` gio+` la^'y ma'u, nu+o+'c tie^?u dde^? xe't nghie^.m",
tie^'n si~ Tua^'n no'i.
Trong li~nh vu+.c y khoa, tie^'n si~ Tua^'n dda~ ti`m ra su+. bie^'n ddo^?i gen trong co+ the^?
ngu+o+`i va` nho+` ddo' pha't minh ra nhu+~ng he^. tho^'ng cha^?n ddoa'n su+? du.ng vie^.c kha'm
pha' ca'c ADN ga^y be^.nh tie^?u ddu+o+`ng va` ung thu+. Ta^'t ca? he^. tho^'ng cu?a o^ng dde^`u
du+.a tre^n phu+o+ng pha'p "Tia sa'ng ddo^`ng ha`nh" (SL: Synchronous Luminesence) de^~ u+'ng
du.ng, do ca'c du+~ kie^.n ddu+o+.c ghi la.i hie^?n thi. va` ddu+o+.c ddo.c cu`ng lu'c ba(`ng tia
la-de va` so+.i quang. Nho+` va^.y ma` be^.nh ta^.t co' the^? ddu+o+.c ddie^`u chi?nh ki.p tho+`i
ma` kho^ng ca^`n pha?i uo^'ng thuo^'c... Phu+o+ng pha'p cu?a o^ng cu~ng ddu+o+.c ca'c co^ng ty
du+o+.c va` to^? chu+'c mo^i tru+o+`ng cha^'p nha^.n. Ca'c vie^.n nghie^n cu+'u lo+'n dda~ su+?
du.ng ky~ thua^.t cu?a o^ng nhu+ Vie^.n Ung thu+ quo^'c gia Hoa Ky` va` ha^`u nhu+ ta^'t ca?
be^.nh vie^.n cu?a My~ dde^`u a'p du.ng phu+o+ng pha'p va` thie^'t bi. cha^?n ddoa'n cu?a o^ng.
DDe^'n nay, o^ng co' 25 ba(`ng sa'ng che^'.
Pha't minh ky~ thua^.t xe't nghie^.m mo+'i
Tie^'n si~ Vo~ DDi`nh Tua^'n la` nha` ba'c ho.c dda.i die^.n cho Hoa Ky` trong "Ho^.i ddo^`ng Co^'
va^'n Ky~ thua^.t cu?a to^? chu+'c Hie^.p u+o+'c Ba('c DDa.i Ta^y du+o+ng - NATO". Ngu+o+`i ta
dda'nh gia' cao ca'c pha't minh cu?a tie^'n si~ Tua^'n, dda(.c bie^.t la` ma'y pha^n ti'ch ho'a
cha^'t xa'ch tay. DDa^y la` nghie^n cu+'u da`y co^ng trong 20 na(m cu?a o^ng. Loa.i thie^'t bi.
na`y cha.y pin co' nu't ddie^`u chi?nh tu+. ddo^.ng va` chi'nh xa'c nhu+ ba^'t cu+' thie^'t bi.
na`o dda(.t ta.i pho`ng thi' nghie^.m pha^n ti'ch ho'a cha^'t va` cho ke^'t qua? chi? trong va`i
gia^y ddo^`ng ho^`. Ma'y na`y su+? du.ng co^ng nghe^. Raman, du`ng tia la-de va` mo^.t bo^. ca?m
u+'ng pha't hie^.n nhanh ca'c ho'a cha^'t, ke^? ca? cha^'t no^? va` ma tu'y. "Nhu+~ng bo^. pha^.n
mo+'i nha^'t ve^` ca'c bo^. lo.c a^m thanh ddie^`u khie^?n ba(`ng a'nh sa'ng su+? du.ng co^ng
nghe^. Raman ra^'t de^~ su+? du.ng trong ba^'t ky` mo^i tru+o+`ng na`o", tie^'n si~ Tua^'n no'i
vo+'i chu'ng to^i qua ddie^.n thoa.i.
"Du` cha^'t no^?, ma tu'y hay ha`ng tra(m loa.i ho'a cha^'t kha'c a^?n chu+'a du+o+'i da.ng bo^.t,
khi' hay nu+o+'c dde^`u bi. ma'y pha't hie^.n", o^ng no'i the^m. Ca'ch su+? du.ng ma'y na`y cu~ng
ra^'t ddo+n gia?n vi` o^ng Tua^'n cu`ng ca'c co^.ng su+. dda~ thie^'t ke^' no' cho ngu+o+`i bi`nh
thu+o+`ng su+? du.ng. Tie^'n si~ Tua^'n hy vo.ng pha't minh cu?a o^ng se~ ra^'t tie^.n du.ng trong
co^ng ta'c ba?o ve^. mo^i tru+o+`ng, cha^?n ddoa'n y te^', ba?o qua?n thu+.c pha^?m va`...
cho^'ng khu?ng bo^'. "Chu'ng ta kho^ng ca^`n la^'y ma^~u mang to+'i pho`ng thi' nghie^.m ma` co'
the^? thu+? ngay ta.i hie^.n tru+o+`ng dde^? ti`m ra nhu+~ng loa.i ho'a cha^'t ddo^.c trong va`i
gia^y thay vi` trong va`i nga`y", o^ng no'i.
Hie^.n nay, o^ng va^~n tie^'p tu.c co^ng vie^.c nghie^n cu+'u khoa ho.c. Co^ng tri`nh mo+'i nha^'t
cu?a o^ng la` "he^. tho^'ng lu+u tru+~ ddi~a quang" du`ng cho bo^. nho+' ca'c sie^u ma'y ti'nh,
ca'c he^. tho^'ng du+~ lie^.u y khoa, va` ca'c ve^. tinh NASA. O^ng ddang dda?m nhie^.m chu+'c vu.
tru+o+?ng nho'm nghie^n cu+'u ta.i pho`ng thi' nghie^.m quo^'c gia Oak Ridge thuo^.c Bo^. Na(ng
lu+o+.ng My~. Va`o na(m l992, o^ng cu~ng tu+`ng ddu+o+.c vinh danh la` "Nha` pha't minh cu?a
na(m".
25 pha't minh cu?a Vo~ DDi`nh Tua^'n cu`ng 6 trie^.u pha't minh kha'c tu+` na(m l790 la` mo^.t
ta`i sa?n vo^ gia' ma` nha^n loa.i co' the^? sa'ng ta.o ddu+o+.c, hie^.n va^~n lu+u giu+~ tre^n
thu+ vie^.n pha't minh o+? ddi.a chi? web: www.uspto.gov.
TRA^`N NGO.C CHA^U
