Nguyễn Nhật Ánh sinh tại Quảng Nam. Thuở nhỏ ông theo học tại các trường Tiểu La, Trần Cao Vân và Phan Chu Trinh. Từ 1973 Nguyễn Nhật Ánh chuyển vào sống tại Sài Gòn, theo học ngành sư phạm. Ông đã từng đi Thanh niên xung phong, dạy học, làm công tác Đoàn Thanh niên Cộng Sản Hồ Chí Minh. Từ 1986 đến nay ông là phóng viên nhật báo Sài Gòn Giải Phóng, lần lượt viết về sân khấu, phụ trách mục tiểu phẩm, phụ trách trang thiếu nhi và hiện nay là bình luận viên thể thao trên báo Sài Gòn Giải Phóng Chủ nhật với bút danh Chu Đình Ngạn. Ngoài ra, Nguyễn Nhật Ánh còn có những bút danh khác như Anh Bồ Câu, Lê Duy Cật, Đông Phương Sóc, Sóc Phương Đông,…
Năm 13 tuổi ông đăng báo bài thơ đầu tiên. Tác phẩm đầu tiên in thành sách là một tập thơ: Thành phố tháng tư, NXB Tác phẩm mới 1984 (in chung với Lê Thị Kim). Truyện dài đầu tiên của ông là tác phẩm Trước vòng chung kết (NXB Măng Non, 1985).[1] Hai mươi năm trở lại đây, ông tập trung viết văn xuôi, chuyên sáng tác về đề tài thanh thiếu niên.
Năm 1990, truyện dài Chú bé rắc rối được Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng Sản Hồ Chí Minh trao giải thưởng Văn học Trẻ hạng A. Năm 1995, ông được bầu chọn là nhà văn được yêu thích nhất trong 20 năm (1975-1995) qua cuộc trưng cầu ý kiến bạn đọc về các gương mặt trẻ tiêu biểu trên mọi lãnh vực của Thành Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh và báo Tuổi Trẻ, đồng thời được Hội nhà Văn Thành phố Hồ Chí Minh chọn là một trong 20 nhà văn trẻ tiêu biểu trong 20 năm (1975-1995).
Năm 1998 ông được Nhà xuất bản Kim Đồng trao giải cho nhà văn có sách bán chạy nhất. Năm 2003, bộ truyện nhiều tập Kính vạn hoa được Trung ương Đoàn Thanh Niên Cộng Sản Hồ Chí Minh trao huy chương Vì thế hệ trẻ và được Hội nhà văn Việt Nam trao tặng thưởng. Đến nay ông đã xuất bản gần 100 tác phẩm và từ lâu đã trở thành nhà văn thân thiết của các bạn đọc nhỏ tuổi ở Việt Nam.
Năm 2004, Nguyễn Nhật Ánh kí hợp đồng với NXB Kim Đồng tiếp tục cho xuất bản bộ truyện dài gồm 28 tập mang tên Chuyện xứ Langbiang nói về hai cậu bé lạc vào thế giới phù thủy. Đây là lần đầu tiên ông viết một bộ truyện hoàn toàn dựa trên trí tưởng tượng. Vì vậy, để chuẩn bị cho tác phẩm này, ông đã phải mất 6 tháng nghiên cứu tài liệu và đọc sách báo liên quan như Phù thủy và Pháp sư, Các huyền thoại phương Đông, Ma thuật và thuật phù thủy…
Sau Chuyện xứ Langbiang, tác phẩm tiếp theo của ông sẽ là bút kí của một chú Cún có tên Tôi là Bêtô.
Tác phẩm mới nhất của ông vừa được NXB Trẻ ấn hành vào năm 2008 có tên Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ.
Đây là bộ sưu tập hơn 60 tác phẩm của ông:
Lni tải xuống
Anh chị yêu dấu
Ba lô màu xanh
Bài toán đố cuối năm
Bàn có năm chỗ ngồi
Bắt đền hoa sứ
Bí ẩn của mốt
Bí mật kẻ trộm
Bồ câu không đưa thư
Bờ vai nghiêng nắng
Buổi chiều Windows
Cánh đàn ông chúng mình
Cầu chúc hai người hạnh phúc
Chú bé rắc rối
Cháu của bà
Cô gái đến từ hôm qua
Cổ tích bên đường
Còn chút gì để nhớ (2 phần)
Con ruồi
Đi qua hoa cúc
Đoàn kịch tỉnh lẻ
Hạ đỏ
Hoa hồng xứ khác
Hoạ mi một mình
Làm chồng thật khó
Làm gì có một ông bố như thế
Lang thang trong rừng
Mắt biếc
Một mình
Một phút trách nhiệm
Nghệ thuật bậc thầy
Ngôi sao nhỏ
Ngôi trường mọi khi
Người tốt
Nhà ảo thuật
Nhân vật nữ của tôi
Những chàng trai xấu tính
Những cô em gái
Những con gấu bông
Những cuộc gặp gỡ tình cờ
Những người vui tính
Nữ sinh
Ông thầy nóng tính
Phòng trọ ba người
Quán Gò đi lên
Quán kem
Sợ vợ - lợi hay hại
Thám tử nghiệp dư
Thằng quỷ nhỏ
Theo dấu chim ưng
Thiên thần nhỏ của tôi
Thơ tình
Tiền chuộc (2 phần)
Tivi, tủ lạnh hay cát-xét
Tôi là Beto
Tôi trở thành người nội trợ đảm đang như thế nào
Trại hoa vàng
Trước vòng chung kết
Truyện cổ tích dành cho người lớn
Út Quyền và tôi
Viên ngọc
Xin lỗi mày tai to
