Phần 5: Vấn đề thi viết luận văn và thi vấn đáp
Sau khi bạn vượt qua vòng thi SPI và thi về tư chất, sau khoảng thời gian từ 3 đến 5 ngày các bạn sẽ được thông báo ngày thi vòng thứ hai, đó là thi viết luận văn và thi vấn đáp. Tôi xin nói một số “cảm nhận" về vấn đề này.
Mục đích của việc thi viết luận văn là kiểm tra khả năng về ngôn ngữ, khả năng điễn đạt ý kiến của bản thân thông qua ngòi viết. Khác với việc thi tư chất và SPI, thi viết nhằm đánh giá khả năng lý luận, mức độ nhận thức của thí sinh. Những người có khả năng viết văn giỏi, về một mặt nào đó, nói lên khả năng lập luận, khả năng lập kế hoạch, dự án của họ khá cao.
Thông thường, theo cá nhân tôi thì các bạn phải nhận xét vấn đề trước khi bắt đầu viết. Thời gian viết thông thường khoảng 30 phút, viết khoảng 800 từ. Có nơi thì cho viết thoải mái, không giới hạn số từ và thời gian rộng rãi. Chủ đề viết thi muôn hình vạn trạng, có khả năng liên quan đến một vấn đề thời sự nào đó, hoặc về một vấn đề khá trừu tượng. Ví dụ, có một công ty khá lớn chuyên về lĩnh vực viễn thông ra một đề tài là “窓” viết 800 từ trong vòng 30 phút. Hoặc là các đề tài nói về SARS, hoặc nói về sự thăng tiến trong công ty, những khả năng giải quyết những bế tắc trong xã hội. Theo cảm nhận của tôi, thì người Nhật thích các chủ đề về xã hội hơn là kỹ thuật. Điều quan trọng của viết luận văn là tránh sai lỗi chính tả (sai hán tự) và phải đầy đủ cấu trúc của bài viết. Có nghĩa là phải đầy đủ mở bài thân bài và kết luận.
Về thi vấn đáp, đây là vòng đầu tiên của thi vấn đáp, thông thường bạn sẽ được từ hai đến ba giám khảo, trong đó sẽ có một người già (thường là trưởng phòng nhân sự) và một đến hai người trẻ (chuyên về kỹ thuật) phỏng vấn. Thời gian phỏng vấn khoảng 30 phút đến 1 tiếng.
Các bạn nên chú ý luyện tập tự giới thiệu: Tên quốc gia -Tên trường- Tên bản thân. Sau khi gõ cửa phải chờ họ cho phép rồi mới vào, nhớ chào hỏi giới thiệu xong, chờ họ cho phép thì mới được ngồi, đừng quên shitsureitasimasu. Ở phần này các bạn nên cố gắng nói lưu loát, đặc biệt không để mâu thuẫn về mặt logic. Các bạn nên tự tin và cố gắng nhìn thẳng vào mặt người phỏng vấn các bạn. Nhưng không phải nhìn chằm chằm, nhìn say đắm, có thể nhìn xuyên qua họ. Theo tôi, một điều gây ấn tượng xấu là bạn nhìn xuống đất và hai mắt đảo liên tục. Thêm một điều cần chú ý là các bạn nên dùng kính ngữ nhất quán từ đầu buổi vấn đáp đến cuối buổi, đây là một điểm khó đối với lưu học sinh. Nếu có thể bạn nên dùng thể ~matsushite sẽ gây ấn tượng tốt cho giám khảo.
Một điều cấm kỵ nữa là không nên “tâm sự” với ban giám khảo. Vì khi đó bạn dễ bị rơi vào bẫy là không nhất quán trước sau vì càng nói nhiều càng dể sai sót. Các bạn nên nói vừa phải, chính xác, rõ ràng. Sau khi ra khỏi phòng thi các bạn thường sẽ được một nữ nhân viên hỏi về cuộc thi vừa qua. Các bạn nên thận trọng kể cả những người này, không nên cho đó là người ngoài cuộc, thường thì họ là những anten của công ty.
Cũng có trường hợp bạn được phỏng vấn theo nhóm, trong trường hợp này bạn nên mạnh dạn phát biểu, đưa ra những ý kiến riêng của mình, đồng thời khi phê phán ý kiến người khác cũng không nên gay gắt, mà phải nhẹ nhàng. Kết thúc vấn đề nên tóm tắt các ý kiến của người khác sẽ gây ấn tượng tốt cho ban giám khảo.
Nói tóm lại về vấn đề thi vấn đáp và viết luận văn đòi hỏi bạn có một số nhận thức nhất định về lĩnh vực chuyên môn và xã hội. Các bạn nên trang bị thêm các kiến thức về xã hội, thời sự, kinh tế làm các dẫn chứng cho bài viết của mình. Tư tin, sẵn sàng trả lời, có khả năng đưa ra để án và lập luận là then chốt của kì thi này.
Tái bút, để trang bị kiến thức cũng như các từ ngữ chuyên môn các bạn có thể đọc báo nikkei hoặc xem tivi kênh 12(hình như là vậy) mỗi tối từ thứ hai đến thứ sáu hàng tuần, từ 11h đến 12giờ. Chương trình này có các chuyên mục về kỹ thuật, kinh tế, sản phẩm mới, vấn để thời sự nóng bỏng...
