Triệu Tiến Chuẩn và cây ngổ dại
Với đề án "Dùng hệ thực vật - chủ yếu là cây ngổ dại làm giảm thiểu ô nhiễm nguồn nước ở thôn La Dương", Triệu Tiến Chuẩn, cậu học sinh lớp 11 chuyên hóa Trường THPT Nguyễn Huệ (Hà Tây) đã đoạt giải nhất cuộc thi "Cải thiện việc sử dụng và bảo vệ nguồn nước" được tổ chức lần đầu tiên tại Việt Nam. Khi bài viết này đến tay bạn đọc thì Chuẩn đang cùng cây ngổ dại ao làng mình thi tài ở Thụy Điển với bạn bè khắp năm châu.
"Nhận xét của em là đúng"
"Tình cờ biết được cuộc thi này trên Báo Khoa học và Đời sống, vậy là em tham gia ngay", cậu học sinh có đôi mắt sáng và khá "điển trai" này mở đầu câu chuyện với chúng tôi một cách đầy hào hứng. Cậu nói tiếp: "Cũng không nghĩ có ngày lại đoạt được giải thưởng cao như vậy, khi em xây dựng đề án này chỉ với sự yêu quý thiên nhiên và ái ngại cho môi trường nước quê mình đang bị ô nhiễm nghiêm trọng".
Hằng ngày đi học, Chuẩn luôn bị "căng thẳng" bởi mùi chất thải "đặc trưng" của các trại nuôi lợn, xưởng nấu rượu... bốc lên nồng nặc từ ao làng. "Em đã khảo sát và biết được rất nhiều người trong làng bị các bệnh về đường hô hấp, tiêu hóa, bệnh ngoài da... mà nguyên nhân xuất phát từ các chất thải gây ô nhiễm môi trường", Chuẩn cho biết. Ý tưởng làm sạch ao làng đã hình thành trong Chuẩn từ đó.
Khi biết thông tin về cuộc thi, Chuẩn bắt tay ngay vào lập đề án. Để biết được tác dụng của ngổ dại, Chuẩn đã ngày đêm quan sát những cây mọc ở ao làng và đưa ra kết luận: những nơi trũng ngập, ẩm thấp, ô nhiễm nặng thì ngổ dại phát triển rất tốt và nguồn nước "có vẻ" sạch, đỡ bốc mùi hơn những chỗ khác. Chuẩn tâm sự: "Cũng có nhiều khó khăn, kể cả thất bại trong nghiên cứu, nhưng được các thầy giúp đỡ nên em tự tin hơn". Trong suốt nhiều tháng, ngoài giờ học ở trường, Chuẩn lại cặm cụi với cây ngổ dại. "Cũng chỉ bằng trực quan mà em nhận thấy cây ngổ dại làm sạch được nguồn nước. Sau này mới lấy mẫu nước mang đi xét nghiệm ở Viện Hóa học quân đội và khẳng định nhận xét ban đầu của em là đúng", Chuẩn cho biết.
Từ thành công đó, Chuẩn mạnh dạn đề xuất giải pháp tổng hợp làm giảm thiểu ô nhiễm nguồn nước: hạn chế ô nhiễm ngay từ nơi phát sinh như xây hầm biogas, áp dụng mô hình VAC, sử dụng thực vật sẵn có tại địa phương là cây ngổ dại, bèo cái, khoai nước để giảm thiểu ô nhiễm.
Hơn nữa, theo Chuẩn, ngổ dại còn được dùng làm thức ăn cho gia súc, gia cầm rất tốt. Ngổ còn có thể chữa được ho và bệnh giun cho lợn, đồng thời làm thức ăn bổ sung lượng nước và tăng lượng sữa cho bò... Chuẩn cho biết, em sẽ ứng dụng ngay thành công này vào việc cải tạo nguồn nước tại thôn La Dương (xã Dương Nội, huyện Hoài Đức, tỉnh Hà Tây) nơi em đang sống.
Cùng ngổ dại xuất ngoại
Chúng tôi đến nhà Triệu Tiến Chuẩn vào buổi trưa nắng gắt. Những ngày cuối cùng trước khi Chuẩn lên đường sang Thụy Điển dự thi, bà Hoàn - mẹ của Chuẩn nghỉ công việc đồng áng ở nhà chuẩn bị hành lý cho con. Bà tâm sự: "Mới đầu khi thấy Chuẩn cứ cặm cụi ghi chép, đong đếm, tôi cũng lo cháu bê trễ học hành. Nhưng biết ý tưởng tốt đẹp của cháu, tôi không còn lo gì nữa và luôn động viên cháu cố gắng. Cũng có thể do Chuẩn học giỏi môn Hóa học (em từng đoạt giải học sinh giỏi cấp tỉnh) mà cháu có niềm say mê môi trường đến vậy". Bà tự hào về người con của mình lắm, nhưng điều bà mừng hơn cả là "cậu út" của bà đã làm được việc có ích cho quê hương. Bà bảo, giờ đây người dân thôn La Dương đã biết sự hữu ích của cây ngổ dại và bắt đầu sử dụng chúng trong việc bảo vệ nguồn nước.
Mặc dù đã trở thành "nhà vô địch" của cuộc thi, nhưng Chuẩn vẫn luôn trăn trở là phải tìm hiểu thêm tác dụng của cây ngổ dại như khả năng quang hợp, khả năng hút kim loại, hút các chất hữu cơ, vô cơ độc hại. Chuẩn bảo: "Thành công này chỉ giúp em thêm tự tin để tiếp tục nghiên cứu chứ không làm em dừng lại".
Ngày 13.8, Triệu Tiến Chuẩn đãä cùng thầy giáo của mình bay sang Thụy Điển tham dự cuộc thi quốc tế về nguồn nước dành cho lứa tuổi học sinh (SJWP).
Minh Đức - www.thanhnien.com.vn