Dự kiến lực lượng tái lập sẽ ra mắt cuối tháng 8 hoặc đầu tháng 9. Nhân dịp này VnExpress xin đăng tải loạt bài nói về đội Săn bắt cướp năm xưa và một số chiến công vang dội của "những cánh chim đại bàng" này.
あ
Kỳ 1: Săn bắt cướp - đại bàng trên đường phố
Kỳ 2: Phát súng gỡ 'cuộn chỉ rối Thanh Nga'
Sài Gòn những năm đầu giải phóng đặc biệt phức tạp về an ninh trật tự. Hàng chục nghìn lưu manh, côn đồ trốn thoát từ nhà giam và những binh lính, sĩ quan quân đội của chính quyền cũ với "hàng nóng" trong tay đã tập hợp thành những băng nhóm tội phạm "xã hội đen". Những băng nhóm này hoạt động rất liều lĩnh, giết người không ghê tay công khai ngay trên đường phố, trong cơ quan giờ hành chính, nhà riêng..., và không chừa một ai kể cả bộ đội, công an... Ngoài những thiệt hại lớn về tính mạng, tài sản, lực lượng tội phạm này khiến người dân hoảng loạn, khiếp sợ.
Chỉ trong hơn 3 năm, từ 1975 đến 1978, trên toàn thành phố đã xảy ra 45.000 vụ phạm pháp hình sự, trong đó có tới gần 1.400 vụ cướp. Tính ra cứ 40 phút lại có một vụ án. Đã có tới gần 170 người bị bắn chết, gần 200 người bị thương; tài sản bị cướp gồm hơn 1.200 lượng vàng, gần 70 viên kim cương, 15 ôtô, 370 xe máy, 460 đồng hồ...
Gây hoang mang dư luận lúc bấy giờ là các vụ bắt cóc tống tiền con nghệ sĩ Kim Cương, con bác sĩ Lã Hỷ và bắn chết vợ chồng nghệ sĩ cải lương Thanh Nga ngay trước cửa nhà. Hoặc băng cướp Võ Tùng Hội gồm 33 tên đã dùng 14 khẩu súng, 3 ôtô, 20 xe máy, gây ra gần 100 vụ cướp, bắn chết 2 người, bắn bị thương 3 người. Hay băng nhóm của Lễ, Nghĩa, sẵn sàng lia súng bắn chết toàn bộ người trong gia đình nào chúng chọn ra tay và trong vòng một tháng chúng đã giết chết 13 mạng người chỉ để lấy tiền hùn với bạn mở lò bánh mì…
Cán bộ, chiến sĩ đội SBC chụp ảnh kỷ niệm với ông Bùi Thiện Ngộ, Bộ trưởng Công an và Võ Thanh Duy, Phó giám đốc công an thành phố lúc đó. Ảnh do Công an TP HCM cung cấp.
Trước tình hình đó, lãnh đạo Công an thành phố đã lên phương án thành lập ra một lực lượng chống cướp giật tinh nhuệ. Tháng 3/1978, 5 đội săn bắt cướp (gọi tắt là SBC) thuộc phòng Cảnh sát hình sự thành phố và Công an quận 1 được thành lập gồm 72 cán bộ chiến sĩ được tuyển lựa kỹ càng. Hai tháng sau đó, có thêm Đội SBC thuộc Công an quận 5 cùng với phương châm hoạt động là "bí mật, cơ động, chủ động phòng ngừa, liên tục tấn công".
Thiếu tướng Trịnh Thanh Thiệp, là người đứng ra tổ chức tuyển chọn những trinh sát tuổi đời không quá 30 vào đội SBC thuộc phòng Cảnh sát Hình sự Công an thành phố. Sau các phần thi như võ thuật, bắn súng, chạy xe..., thiếu tướng Thiệp tuyển được 58 người xuất sắc, trong đó có những tên tuổi về sau đã trở thành thần tượng, niềm tự hào của nhiều người dân như: đội trưởng Phan Thanh (tức Ba Tung), Dương Minh Ngọc (tức Sáu Ngọc), Lý Đại Bàng, Mai Văn Tấn...
"Đặc quyền" được đề ra cho các trinh sát SBC khi thi hành công vụ là: Được vượt đèn đỏ, đi vào đường cấm, ngược chiều. Được bắn đối tượng phạm tội nếu sau hai phát cảnh cáo vẫn không đầu hàng hoặc có thể bắn chết luôn nếu đối tượng có vũ khí, hung hãn, ngoan cố. Tuy nhiên, các trinh sát phải tuyệt đối giữ bí mật về nội dung công tác ngay cả với người thân, thực hiện nhiệm vụ theo lệnh điều động của chỉ huy 24/24...
Honda 67 xoáy nòng - chú ngựa chiến luôn sát cánh cùng các chiến sĩ SBC. Ảnh do Công an TP HCM cung cấp.
Cựu đội phó đội trọng án ngày ấy Phạm Văn Thịnh - nay là thượng tá, trưởng phòng cảnh sát giao thông - nhớ lại, thành viên của đội SBC luôn hoạt động trong hoàn cảnh "ngàn cân treo sợi tóc", cái chết luôn cận kề. Đối với họ "việc bắn nhau với cướp như cơm bữa", và nằm úp xuống cống để tránh lựu đạn là chuyện hằng ngày.
Có băng nhóm tội phạm đi ôtô, sử dụng toàn "hàng xịn" như côn 45, ru-lô nòng ngắn, nhỏ gọn, vác theo cả bao tải đạn, trong khi lính SBC ban đầu chỉ có K54 và K59, bắn được hơn chục phát thì hết đạn... "Lại có lần đuổi tội phạm trong hẻm, lính mình không biết địa hình, gặp những khúc cua 120 độ, cả người và xe lao ầm vào tường nhà dân, người bị trẹo vai, người thì lòi cả xương đầu gối nhưng vẫn vội đứng dậy, dựng xe tiếp tục truy bắt", thượng tá Thịnh kể.
Tuy nhiên, chưa khi nào họ chùn bước. Có những anh lính SBC đã trở thành huyền thoại. Nhiều người dân thành phố còn say sưa ca tụng mãi về những "tay lái lụa", luồn lách tài tình như "kỹ xảo điện ảnh". Có lần các anh phải dùng dây chun cột vào tay ga để giữ tốc độ, nằm rạp trên xe rồi hai tay hai súng nhằm tội phạm mà bắn. Đó là những lần "tài xế" phải "đánh võng", chạy xe như bay để đồng đội mình ngồi sau có thể phóng qua xe kẻ bị truy đuổi...
Thượng tá Thịnh cho biết: "Anh em đội này không khi nào có ngày nghỉ, cứ nhận lệnh là lên đường và luôn sẵn quyết tâm chiến thắng tội phạm bằng được". Có anh đang lãng mạn, dạo bước bên người yêu, có anh vừa làm xong đám cưới, chưa kịp "trăng mật, trăng gừng" nhưng nhận "triệu tập" là "lên ngay làm nhiệm vụ"...
Với lực lượng rất ít so với bọn tội phạm lẩn khuất trong bóng tối, nhưng lực lượng SBC đã chiến đấu với hơn trăm trận lớn nhỏ. Hình ảnh về những trinh sát SBC trên chiếc Honda 67 xoáy nòng như những cánh chim đại bàng tung cánh trên đường phố ghi ấn tượng đẹp với nhiều người và trở thành nỗi khiếp hãi cho bao tội phạm.
Sau 10 năm chiến đấu, khi tình hình an ninh trật tự đã tạm ổn, nhiệm vụ đã hoàn thành xuất sắc, năm 1989 các đội SBC được chuyển thành các đội trinh sát đặc nhiệm.
Nguyễn Hải
